مرداد ۲۹, ۱۴۰۳
Menu
هنر خوشنویسی یکی از جذابترین و پرطرفدارترین هنر های جهان به شمار میرود. در هنر خوشنویسی خطها و دستخط های فراوانی یافت میشود که هر یک از پیشینه و تاریخ خواندنی خاصی برخوردار میباشند. یکی از این خطوط محبوب خط غبار نام دارد. در واقع این خط یکی از خطوط منسوخ شده محسوب میشود که به نوعی ریزترین خط در خوشنویسی نیز به شمار میرود.
در خوشنویسی اسلامی و ایرانی تعادل حیرت انگیزی میان تمامی اجزا و عناصر تشکیل دهنده خط به چشم میخورد. به عبارت دقیقتر تعادل بین قالب و محتوا که با ملایت و آراستگی خاصی همراه میشود، تصویر بسیار زیبایی را در جهت عرضه معانی مختلف فراهم میآورد.
از جمله انواع خطوط مشهور در این زمینه عبارتاند از:
خط غبار یکی از خطوط کهن و اصیل ایرانی محسوب میشود که خطی بسیار ریز و ظریف میباشد، تا حدی که گاهی اوقات جهت خواندن آن به چشم مسلح نیاز پیدا میکنید. با توجه به ویژگیهای خاص خط غبار به خوبی میتوان دریافت که برای نوشتن آن به ذهنی متمرکز، چشمانی ریز بین و دستانی توانا نیاز داریم.
تاریخ به وجود آمدن خطغبار حدوداً به قرن سوم هجری بازمیگردد. غبار خطی مشتق شده از خط ریاسی محسوب میشود. همچنین گفته میشود که در جریان به وجود آمدن این خط، از خط رقاع نیز الهام گرفته شده است. در این خط ویژگیهای مشترکی با خطوط نسخ و ثلث نیز یافت میشود.
ریز و کوچک بودن این خط با ذرات غبار مقایسه میشود و نام گذاری این خط نیز بدین سبب میباشد. خط غبار به طور یکدست و یکنواخت نوشته میشود. در این خط ریز بودن حروف و کلمات به راحتی قابل رویت است. استاد غلام حسین امیرخانی، یکی از اساتید برجسته هنر خوشنویسی، اندازه و سایز تقریبی خطغبار را تا نیم میلیمتر مشخص نمودهاند.
خط غبار در کنار نقطه قوت های مختلفی که دارد شامل معایبی نیز میشود. برای مثال از آنجایی که اصالت خط غبار بر اصل ریز نویسی است، زمانی که با درشت نویسی انجام میگیرد، ایرادات زیادی در آن یافت میشود.
حضرت حافظ از جمله شاعران بزرگی است که در ابیات خود به خط غبار اشاره نمود است:
“گر دست دهد خاک کف پای نگارم بر لوح بصر خط غباری بنویسم”
شایان ذکر است که بدانیم در دوران حضرت حافظ تنها به خط ثلثی که با نهایت نازکی و ریزی نوشته میشد خطغبار میگفتند.
خط غبار نوعی خط ریز و کوچک است که به غبار تشبیه گشته است. نوشتن با چنین خط ریزی باید با استفاده از نوک یک قلم بسیار نازک انجام شود. از نظر برخی از افراد این خط با هدف افزایش سرعت نوشتار و همچنین استفاده بهینه از کاغذ به وجود آمده است.
یکی از کاربردهای اصلی خطغبار در ایام گذشته نوشتن نامههای ریزی بوده که به پای کبوتران بسته میشده است. همچنین در گذشته قرآن های عمامه ای نیز با این خط نوشته میشدند.
جمع بندی
در این مقاله فروشگاه اعتدال سعی داشت تا کمی بیشتر با خط غبار آشنا شوید. این خط برای سالیان درازی است که محبوبیت خود را از دست داده است و به نوعی منسوخ شده به شمار میرود. با این حال ارزنده است که گاهی هنرمندان این مرز و بوم، غبار اینگونه آثار هنری اصیل را که گذشت زمان به نحوی آنها را محو نموده است پاک کنند و بدین شکل آثار اینچنینی را حفظ نمایند.
موج صنعتی شدن ایران در اوایل قرن حاضر(سالهای 1300 شمسی به بعد) ،ظهور صنایع مبتنی بر نیازهای جامعه مدرن،تجربه واردات و همکاری با کمپانیهای غربی،تجّار و بازرگانان ایرانی را به سمت “تولیدصنعتی” رهنمون شد. از دیرباز ایرانیان برای تامین مرکب و جوهر از روشهای سنتی استفاده میکردند اما با رشد جمعیت و گسترش موارد استفاده جوهر و مرکب در امور اداری،آموزشی و هنری،دیگر این روش پاسخگوی نیاز جامعه نبود.